Ытларикун, кӑрлачӑн 15-мӗшӗнче, Патӑрьелти культурӑпа кану центрӗнче республикӑри ача-пӑча хореографи ушкӑнӗн ертӳҫисен ӗҫлӗ семинарӗ иртрӗ.
Канашлӑва пурӗ 18 ертӳҫӗ хутшӑнчӗ, вӗсем Патӑрьел, Шӑмаршӑ, Елчӗк районӗсенчен пулчӗҫ. Чӑваш Енӗн халӑх артистки Лидия Попова ирттернӗ тӗслӗхлӗ заняти пурин кӑмӑлне те кайрӗ. Ҫавӑн пекех анатри чӑвашсен вӑйӑ картисемпе чӑваш ташшине епле вӗренмеллине тишкерчӗҫ.
Ку семинарта ҫавӑн пекех Патӑрьелти культурӑпа кану ҫурчӗ ҫӳмӗнчи «Евгения» халӑх ташшин ансамблӗнче ташӑ номерӗсене епле кӑтартнине сӳтсе яврӗҫ. Ҫак ушкӑнра пултарулӑх ӗҫне епле йӗркелени те хӑнасене кӑсӑклантарчӗ.
Чӑваш кӗнеке издательстви кашни Ҫӗнӗ ҫул тӗлнелле ачасем валли паха парне ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ, тетте пек хитре те вӗр ҫӗнӗ кӗнекесем хатӗрлет. Ҫак кӗнекесем халӗ пирӗн шкул валавӑшӗнче те пур. Вӗсемпе пире шкул бииблиотекарӗ Любовь Германовна яланхиллех тӗплӗн паллаштарчӗ. Хамӑр ентеш Елен Нарпи ҫырнӑ «Салтак тӳмипе Тал пиҫен» юмахсен пуххи ҫамрӑк вулакансене те, аслисене те килӗшӗтех. «Вӑрман шкулӗ» кӗнекери юмах пьесӑсене ятарласа кӗҫӗн классенче вӗренекенсем валли ҫырнӑ.
Анатолий Тимофеев-Ыхра, Михаил Мерчен (Захаров), Вӑрӑм Палюк (Владимир Рыбкин), Людмила Сорокина (Пурлушкина) хайлавӗсене пӗр кӑларӑма пухса хатӗрлекенӗ — Ольга Васильева. Унти сӑвӑсене ташӑ картине пӗрлештерекенни — вӗсенче ҫитӗнсе пыракан ӑрӑва ӗҫчен те тирпейлӗ, йывӑрлӑхра пӗр-пӗрне пулӑшма, тӳрӗ кӑмӑллӑ пулма вӗрентни палӑрать. Никама та ятламасӑр, тӑван чӗлхепе, лӑпкӑн та кӑмӑллӑн.
| РАШ | 10 |
Раштавӑн вуннӑмӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта Чӑваш патшалӑх университечӗн преподавателӗсем — Е.П.Чекушкина, И.В.Сафронова, Е.Р.Якимова доцентсем, «Тантӑш» хаҫат редакторӗ В.Д.Николаев, Светлана Садал тата Марина Кумячева ҫамрӑк журналистсем, Владислав Московцев, Лариса Федорова студентсем ачасемпе кӑсӑклӑ тӗлпулу ирттерчӗҫ.
Чи малтанах хисеплӗ хӑнасем Курнавӑш шкулӗпе паллашрӗҫ, кунти музее кӗрсе курчӗҫ. Унтан чӑваш чӗлхипе литература кабинетӗнче пулчӗҫ. Сӑмах май каласан, Елена Петровна Чекушкина та, Марина Кумячева та ҫак шкулта вӗреннӗ. Елена Петровна 9-10 классенче вӗреннине аса илсе хӑй ларнӑ парта хушшинче асӑнмалӑх сӑн ӳкерттерчӗ.
Е.П.Чекушкина, И.В.Сафронова, Е.Р.Якимова доцентсем шкул ачисене чӑваш филологипе культура факультечӗ пирки каласа кӑтартрӗҫ. Малашне унта вӗренме каяс текенсене усӑллӑ сӗнӳсем пачӗҫ. Тӗлпулӑва Л.Федорова студентка илемлӗ юрӑпа чӗртрӗ, В.Московцев «Хӑравҫӑ мулкач» юптарӑва ӑста вуларӗ.
Республикӑри шкулсене тухса ҫӳресе шкул пурнӑҫӗпе паллашас тӗллевпе «Тантӑш» хаҫатӑн ӗҫченӗсем те кунта хаваспах килнӗ.
Чӳкӗн 30–мӗшӗнче Елчӗкри Тӗп вулавӑшра Ухсай Яккӑвне халалланӑ кӗнеке хӑтлавӗ (презентацийӗ) иртрӗ. «Ячӗ юлӗ ӗмӗре» ятпа кӑларнӑ кӗнекене Елчӗк районӗнчи чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем хатӗрленӗ докладсем, сценарисем, урок планӗсем, сӑвӑсемпе юрӑсем кӗнӗ.
Хӑтлавра районти вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин специалисчӗ Максимова А.В., «Елчӗк ен» хаҫат редакци корреспонденчӗ Кириллова В., тӑван чӗлхепе литературӑна вӗрентекенсем, шкул библиотекарӗсем, ачасем, Патӑрьел районӗнчен килнӗ хӑнасем хутшӑнчӗҫ.
Кӗнеке хӑтлавӗ Чӑваш Тӑрӑмӗнчен килнӗ ачасен ушкӑнӗ хатӗрленӗ «Ҫӗр чӗлхи поэчӗ» литературӑпа музыка композицийӗпе пуҫланчӗ. Ухсай пӗтӗм чӑвашӑн наци поэчӗ пулнине Лаш-Таяпари Теренина А.Н. вӗрентекен уҫса пачӗ.
Ухсай Яккӑвӗ Елчӗк районӗнчи Энтепе каччи Н.Фролов сержант ҫинчен те сӑвӑланӑ.
Чӳкӗн 9-мӗшӗнче Елчӗк районӗн Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта вӗрентекенсем Шупашкарти К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче Ф.Павлов ҫырнӑ «Ялта» спектакле кайса курчӗҫ. Пултаруллӑ ҫыравҫӑ драмӑра ӗлӗкхи чӑваш ялӗнче пулса иртекен ӗҫ-пулӑма ӗнентерӳллӗ сӑнласа кӑтартнӑ. Империализм вӑрҫине пула Елюкпа Ванюкӑн телейӗ пӗр туххӑмрах чӑл-пар саланса каять. Елюк, мӑшӑрӗ вӑҫӑра вилнӗ тесе, улталанса Ҫтаппана качча тухать. Туй вӑхӑтӗнче Ванюк хӑйӗн юратнӑ ҫыннине персе вӗлерет.
Куракансене Елюкпа Ванюкӑн телейсӗр шӑпи шухӑша ячӗ. Спектакльре ӗлӗкхи чӑваш вӑййи-ҫуйне, юрри-такмакне илемлӗн кӑтартса панине палӑртмалла. Ванюк рольне вылякан В. Карпов артист калӑпланӑ сӑнар уйрӑмах асра юлмалла пулса тухнӑ.
«Ялта» спектакль пурин кӑмӑлне те кайрӗ.
Паян — пӗтӗм тӗнчери учительсен кунӗ. Хырхӗрри тӗп шкулӗнче ҫак уява вӗрентекенсемпе пӗрле ачасем те чӑтӑмсӑррӑн кӗтеҫҫӗ. Ирех шкулти коридора уяв ячӗпе кӑларнӑ стена хаҫачӗсем илем кӳчӗҫ, вӗсемпе чылайӑшӗ кӑткӑсланчӗҫ. Уроксене паян «ҫӗнӗ вӗрентекенсем» — аслӑ классенче вӗренекенсем — ирттерчӗҫ. Каярахпа культура ҫуртӗнче савӑнӑҫлӑ уяв концерчӗ пулчӗ. Ӑна шкул ачисемпе культура ҫурчӗн ӗҫченӗсем лартса пачӗҫ. Ҫак кунах Комсомольски салинче савӑнӑҫлӑ пуху пулса иртрӗ. Ӗҫри ҫитӗнӳсемшӗн районти вӗрентекенсене тӗрлӗ шайри хисеп хучӗсем парса чысларӗҫ, вӗсемпе пӗрле пилӗк вӗрентекене республикӑри Газпром пӗрлешӗвӗн пуҫлӑхӗ К.С.Мифтахутдинов укҫан преми парса хавхалантарчӗ.
Кӑшт каярах Хырхӗрри тӗп шкулӗн вӗрентекенӗсем кӳршӗ Елчӗк районӗнчи Ҫуткӳл тӗп шкулӗнчи ӗҫтешӗсемпе тӗл пулчӗҫ, пӗр-пӗрин ӗҫ-хӗлӗпе паллашрӗҫ. Малашне те ӗҫлӗ ҫыхӑну тытса тӑма калаҫса татӑлчӗҫ. Уяв ҫӳллӗ шайра иртрӗ тесен те пӗртте йӑнӑш пулмасть пуль.
Елчӗк районӗнчи «Улӑп» сывлӑхпа вӑй-хал культурин комплексӗнче «Ташлакан шкул» проекта пурнӑҫа кӗртес енӗпе фитнес-аэробика семинарӗ иртнӗ. Ӑна педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, республикӑри спорт аэробикипе фитнес федерацийӗн президенчӗ О.Вербина ирттернӗ.
Семинара Чӑваш Тӑрӑмӗнчи, Тӗмерти, Шӑмалакри, Хӑвӑлҫырмари, Кӗҫӗн Таяпари, Кивӗ Эйпеҫри, Патреккелӗнчи, Ҫуткӳлӗнчи, Елчӗкри, Аслӑ Елчӗкри, Ҫирӗклӗ Шӑхалӗнчи, Курнавӑшри, Кушкӑри, Ҫӗнӗ Пӑвари вӑтам шкулсенчи, Елчӗкри ачасен ӳнер шкулӗнчи, «Илемпи», «Хӗвел» ача пахчисенчи специалистсем хутшӑннӑ. Семинарӑн тӗп тӗллевӗ — фитнес-аэробика вӗренӳ заведенийӗсенче ирттерекен вӑй-хал культурин урокӗсене явӑҫтармалли майсенчен пӗри.
Ӗнер республикӑн хӑш-пӗр районӗсем урлӑ вӑйлӑ ҫил иртнӗ тет. Шупашкар патӗнче, сӑмахран, йӗрӗ те курӑнманччӗ. Шар курнӑ районсем: Ҫӗрпӳ, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗмӗрле, Улатӑр, Йӗпреҫ, Шупашкар (пӗлтертӗм ӗнтӗ — Шупашкар ҫывӑхӗнче ҫил нимле сӑтӑр та туман) тата Елчӗк. Ытларах Сӗнтӗрвӑрри районӗ шар курнӑ иккен — ҫилпе пӑр 302 киле сӑтӑр тунӑ, 48 ял (9 000 ҫын) ҫутӑсӑр юлнӑ. Республикӑпа пурӗ 71 ял ҫутӑсӑр юлнӑ, паянхи ир тӗлне вӗсенчен 36-шӗнче ҫутта тавӑрнӑ (тата 35 ялта ҫутӑ тавармалла — пурӗ 3 400 кил).
Инкек курнӑ ҫынсене Правительство хӑвармӗ — ҫӑмӑл кредитсем илме пулӑшӗ, ҫил-тӑвӑл пӗтернӗ тырӑпа ҫӗрулмишӗн укҫа-тенкӗ уйӑрӗ. Ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов пӗлтернӗ тӑрӑх пӑрлӑ ҫумӑр Ҫӗрпӳпе Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче 400 тата 1600 гектар лаптӑкра тырра пӗтернӗ.
Патреккел авалтанпах анатри чӑвашсен юрӑллӑ ялӗ шутланнӑ. Ҫавӑнпа та иртнӗ ӗмӗртех, 1922 ҫулта, ялта хор йӗркеленни тӗлӗнтермӗш мар, хисеплӗ пулӑм. Ҫавӑн чухнех чӑмӑртаннӑ пултаруллӑ йыш тӑван халӑха вуншар ҫул ӗнтӗ юрӑ-ташӑпа савӑнтарать, пурнӑҫа илем кӳрет, килӗштерсе ӗҫлеме хавхалантарать, вӑй-хал хушать. Патреккел артисчӗсем парнелекен ҫепӗҫ юрӑсемпе сатур ташӑсене Раҫҫейӗн тӗп хулинче Мускавра та, ҫӗр-шывӑмӑрӑн ытти ял-хулинче те курса, итлесе савӑнаҫҫӗ. Пур ҫӗрте те ҫак пултарулӑха пысӑка хурса хаклаҫҫӗ. Ахальтен мар пулӗ хор Пӗтӗм Союзри тата Раҫҫейри халӑх пултарулӑх фестивалӗсен ҫӗнтерӳҫи ятне пӗрре мар тивӗҫнӗ. Республикӑри «Ҫӗр пин юрӑ ҫӗршывӗнче» тӑватӑ фестивальте ҫӗнтерӳҫӗ дипломӗсене, Чӑваш Республикин ӗҫпе юрӑ уявӗсен хисеп дипломӗсене, комсомолӑн тӗп комитечӗн хисеп хучӗсене, 2008 ҫулта, Раҫҫейӗн тӗп хулинче, Мускавра иртнӗ пӗтӗм чӑвашсен 8-мӗш «Акатуйӗн» тав ҫырӑвне парса чысланӑ.
«Патреккел халӑх хорӗ — аваллӑхпа малашлӑх кӗперӗ», — теҫҫӗ халӑхра. Кӑҫал халӑх хорӗ 90 ҫул тултарать. Ӑна 20-мӗш ҫулсенче шкулта вӗрентекен пулса ӗҫленӗ Ольга Васильевна Миловидова йӗркелесе янӑ.
Паян, ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри информаципе культура центрӗнче СССР халӑх артистки Вера Кузьмина, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, чӑваш халӑх ҫи-пуҫӗн ӑсти Зинаида Воронова, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Лариса Васильева пулчӗҫ.
Шкул ачисемпе тӗл пулнӑ май З.Воронова тӗрлӗ ҫӗрте пурӑнакан чӑвашсен ҫи-пуҫӗн уйрӑмлӑхӗсемпе паллаштарчӗ, хӑй аллипе хатӗрленӗ тумсен куравне йӗркелерӗ. Вера Кузьмина артистка П.Хусанкай ҫырнӑ «Тилли юррисем» ярӑмри сӑвӑсене тата «Ҫӗпӗр дивизийӗ» спектаклӗн пӗр пайне кӑтартнӑ чухне чылайӑшӗ куҫҫулленчӗ.
Лариса Васильева чӑваш юррисене шӑрантарчӗ. Уяв пурин кӑмӑлне те кайрӗ.
Культура ӑстисем ку мероприятие Чӑваш чӗлхи эрнине халалланӑ.
+2.7 °C